In volgende reportage gaan we u meeslepen door de 10 opvallendste winters die vrij streng uitpakten om je zo naar onze nummer 1 te loodsen, in afwachting van wat de volgende winter met zich zal meebrengen. Hou je klaar, en geniet van deze winterse reportage gekleurd door Russische beren, sneeuwstormen en groenlandhogen.
Nummer 10: De winter van 1995-1996
Deze recente koude winter werd voorafgegaan door een normaal verloop van de herfst. Al was er begin november wel sprake van een korte maar snijdige winteraanval, zeker voor die tijd van het jaar.
Een hogedrukgebied zorgde ervoor dat tijdelijk wat kouder werd in Nederland en Belgie, maar meer dan matige nachtvorst leverde dit niet op. In Eelde daalde het kwik tot -6,0 graden en werd het overdag vier graden. Al vrij vlug herstelde het weer zich, en werd het een normale novembermaand ware het niet dat het nog nu en dan eens tot lichte nachtvorst kwam, en dat er eens een heel klein sneeuwdek kwam te liggen. In Eelde viel er op 18 november 2 centimeter sneeuw, en bleef die toch een aantal uur liggen. In De Bilt ging het echter om een klein sneeuwdekje. Dit kwam echter door de aanvoer van koude lucht zoals u op onderstaande kaartje kan zien.
Op bovenstaand plaatje zie je dan hoe een winteraanval voor begin december al wordt voorbereid een week op voorhand. Hogedruk in het poolgebied zorgen voor een rustige en aangename atmosfeer daar, en voor goede condities om uiteindelijk winterweer bij ons te brengen. We zien als het lagedrukgebied doorschuift (dat echter wel treuzelt) er wellicht een sterke hogedrukblokkade voor noordenwind zou kunnen zorgen, en voor een rustige atmosfeer zonder diepe lagedrukgebieden.
En dit is het geval op bovenstaande kaart. Rustig regenweer bij ons en West-Frankrijk terwijl het in Scandinavie al aan het afkoelen is, en er op de Atlantische oceaan een stevig hogedrukgebied ligt.
Op 4 december is het dan raak. Na wat zuidenwind waar de nadruk lag op stralingskou en mistig weer, krijgt de Benelux nu aanvoer van koude lucht uit Siberie. Het hogedrukgebied strekt zich uit tot het oosten van Siberie, waar in de maand November erg veel sneeuw viel, en er daardoor nu ginder een hogedrukgebied opbouwde. De winter kan nu echt beginnen. Op 4 december kwam het kwik nog boven 0 in De Bilt, maar 5, 6 en 7 december werden drie opeenvolgende ijsdagen. Echter ging het hierbij maar om lichte vorst. In Eelde kwam op sinterklaasdag wel het kwik niet boven -4.5 graden. Matige nachtvorst was ook een essentieel onderdeel van dit venijnig sinterklaaswintertje.
Het sinterklaaswintertje wordt afgesloten door een verandering van het windpatroon. Hier zie je overduidelijk een strakke zuidenwind, maar dit zorgt niet voor warm weer.
De temperatuur blijft voor de tijd van het jaar onder normaal liggen, en er blijft nog wel geflirt worden met vorst. In Eelde komt het zelfs nog tot twee ijsdagen. Maar een echt winterse setting, daar is geen sprake van. In de nacht van 22 op 23 december kunnen we definitief afscheid nemen van dit kwakkelweer. In Eelde komt het tot lichte ijzel hierdoor.
Maar doorzetten kan deze dooi niet. Achter het doortrekken van dit lagedrukgebied krijgt Nederland en Belgie weer met een noordoostenwind te krijgen door een hogedrukgebied van maar 1000hPa. Dit zorgt in Eelde voor sneeuw op kerstdag. Ook opvallend is dat je ziet dat Lapland te maken heeft met extreme kou. Noordoostenwind en daarbij nog eens extreme kou in de bovenluchten zorgen ervoor dat ook de rest van Europa te maken krijgt met winterweer. De straalstroom bevindt zich zeer zuidelijk ter hoogte van het Middelands Zeegebied. Er is sprake van een Groenlandhoog, maar niet van een Azorenhoog. Er is dus ook een licht negatieve NAO-index, wat meestal positief is voor winterweer.
Onderstaande kaart toont dat het koud is in de bovenluchten van Noord-Europa, en toont duidelijk aan waar de straalstroom ligt (grens van koud en warm). We zijn vertrokken voor een reeks van ijsdagen. In Eelde zal het nog tot 6 januari vooraleer men weer boven het kwik komt, krijgt men 2 keren te maken met strenge vorst s'nachts. (temperaturen die lager liggen dan -10 graden), 1 keer blijft het kwik er staan op -5 graden, en in de ochtend van 30 december is de gevoelstemperatuur maar liefst -17 graden. In De Bilt blijft deze koude periode duren tot 3 januari, daalt het op één nacht tot -12, 5 graden, en valt er op de overgang van oud naar nieuw aanvriezende regen wat ijzel veroorzaakt. In Eelde wordt de koudegolf afgesloten met matige ijzel.
7 januari 1996, het abrupte einde van een vorstperiode. Met flinke zuidwestenwinden krijgen we te maken met een overgang naar somber en zacht regenweer, maar dit zal echter maar een week duren. Want nadien krijgen we met zuidoostelijke winden te maken die ons mistig weer geven, met s'nachts lichte vorst. Vanaf 22 januari begint het dan ook daadwerkelijk weer kouder te worden, al zijn in principe 18 en 21 januari ook ijsdagen. Met amper een tiende onder 0 bleef het kwik die twee dagen heel nipt onder 0. Maar dat hebben ze mede te danken aan de dichte mist, die er wel een hele dag kon hangen.
Bovenstaande kaart levert in De Bilt maar liefst -10 graden vorst overdag. S'nachts warmde het wel op naar een achttal graden vorst. De gevoelsttemperatuur was er om 12 uur -19 graden (!). In Eelde hield het dag- en nachtpatroon zich wat beter aan de regels met matige vorst overdag en telkens weer nipt strenge vorst s'nachts. In die nacht viel er in Eelde wel twee centimeter sneeuw. Die zou er blijven liggen tot 11 februari. In De Bilt dooide het al op 28 januari. In Eelde gebeurde dat pas 4 en 5 februari waar het kwik enkele tiendes boven 0 uitkwam. Vanaf zes februari zorgde een combinatie van zuidoostenwinden, stralingvorst en koude bovenluchten ervoor dat de winter opnieuw het land veroverde. De rayonhoofden kwamen bijeen, maar uiteindelijk zette de vorst toch niet door, en moest men langer wachten voor de elfstedentocht. Niet lang, blijkt een jaar later. In 1997 was het wel prijs.
In De Bilt kwam het tot lichte vorst overdag en tot matige vorst in de nacht, maar in de nacht van 8 op 9 februari werd het maar liefst -14.1 graden. Op 9 februari zette de dooi echter wel in, en diezelfde dag zou het kwik 15 graden stijgen en boven het vriespunt komen. De winter was gedaan. Op enkele keren flinke nachtvorst en twee ijsdagen na. In Eelde daarentegen werd het matige vorst overdag, en strenge vorst in de nacht. Daar werd het in die beruchte nacht van 8 februari -15.9 graden koud, en dooide het pas op 10 februari. Op 12 februari viel er een paar centimeter sneeuw, en Valentijnsdag werd weer een ijsdag voor Eelde. Het dooide weer op 15 februari, met op 17 februari een storm. In Eelde werden windstoten tot 77 km/u gemeten.
Maar op 20 februari keerde de winter weer terug, met 2 ijsdagen voor Nederland, en algemene lichte sneeuwval.
Daarna was het wel over & out met de winter. Nachtvorst bleef wel nog lang voorkomen in Nederland. In Eelde daalde het kwik nog onder 0 op Hemelvaart, en op 31 maart viel er zowel in Eelde als in De Bilt nog een vlokje sneeuw.
Een echte winterse setting heeft deze winter niet gehad, maar het was wel een opeenvolging van dooi en vorst, en hetgene wat daar tussen lag, en dat maakte deze winter zo extreem. Het totaalplaatje is dat deze winter meer dan 120 vorstdagen telde, en dat de winter met -0.1 graden voor het eerst sinds 1979 nog eens onder de 0 graden was. Het is niet verwonderlijk dat deze winter te koud verliep, maar een echte onafgebroken vorstperiode bleef uit, en dat heeft ervoor gezorgd dat ook deze winter er één was zonder elfstedentocht.